Вершы пра вайну

— Нешта вы, маці, сыноўскі
Шынель гэты доўга хавалі.
Зараз прыкіну,
Што можна пашыць з яго
Вашаму ўнуку.
Вось толькі шкада,
Мо недзе ля печы
Рукаў асмаліла...

— Не, у той дзень наша вёска гарэла...

— Ну, я памяркую, прыкіну.
Ды тут і крысо, зачапіўшыся,
Нехта падзёр на цвіку.

— Не, гэта — на дроце калючым...

— Тут можна было б падтачыць.
Вось толькі на самых грудзях

Тут жорсткі бой нядаўна быў.
Стаіць счарнелая вярба,
і вадасточная труба, ,
ў якую дождж і гром трубіў,
ўсім абвяшчаючы вясну,
вісіць аглохшы, а над ёй
будуюць зноў прытулак свой
дзве ластаўкі.
I на сцяну
ужо ўзабраўся дзікі хмель,
нібы чакае, што ў акне,
як некалі, яму мільгне
рука ці кос дзявочых бель.

На

Ты сёння далёка, сяброўка мая.
Над фронтам успыхнуў чырвоны маяк –
пашчэрблены месяц — і мо' на яго
усе батарэі адкрылі агонь.
А ён паміж хмараў плыве ўсё вышэй,
туды, дзе за валам акопаў, траншэй
над Волгай стэповая дрэмле зямля,
і толькі не спіш ты, сяброўка мая.
Ты слухаеш ветру асенняга шум
і сумных ніяк не пазбудзешся дум,
і не уцячэш ад самотных гадзін.

Быў чэрвень.
Эшалоны рана
на фронт спяшаліся, ішлі,
прыбраныя цвятамі Казахстана,
сібірскай хвояй, сінявой ліманаў,
калоссямі украінскай зямлі.
На абгарэлых на перонах нашых
іх сустракала шмат сірот і ўдоў.
Усе яны успаміналі паўшых
сваіх бацькоў, сваіх братоў, сыноў.
Байцы сціралі пыл зялёнай мятай
з гарачых касак, хлеб дзялілі свой.
Боль забываючы, дзіця рукой

Заходні вецер з нетраў баравых
нясе з сабой пажоўклыя лісты,
нясе, цярушыць на падзол сівы,
на ўзгорак безымянны і круты,
што павуціннем аплялі драты.
Лісты лажацца, як гарачы жар,
на вочы змораных байцоў, на твар.

Пачуўшы дотык вераснёвых крыл,
як дотык чулай матчынай рукі,
сваіх вачэй не зможаш не адкрыць.
I, ўбачыўшы лісты бяроз, ракіт,
успомніш край пакінуты, ў якім

Ты ляцеў над краінай бацькоў.
Пасівеўшыя замкаў вежы,
стрэхі хат, даль блакітных палёў
і, як жнеі, бярозы на межах...

Самалёт, быццам чайка зарой,
пранасіўся над хвалямі жыта,
будзіў нетры плужанскіх бароў,
легендарнае возера Світазь.

I нішто не казала аб тым, —
у той дзень і спакойны і ясны, —
што засцеліць зямлю гэту дым,
што ў крыві хутка сонца пагасне,

Старая маці за лучынай
кашулю шые і узор
выводзіць песняй салаўінай,
шляхамі святаянскіх зор.

Сын — вольны сокал — партызаніць,
але настане час, з лясоў
ён у кашулі вышыванай
да маці вернецца дамоў.

А можа, можа злая куля
ўпляце ў узор смяротны цень,
чырвонай ружай на кашулі
кроў дарагая зацвіце...

He, не павінен ён загінуць.
Старая хіліць галаву,
і слёзы на кашулю сына

He шкадуйце, хлопцы, пораху,
куль гарачых і гранатаў.
Усе, каму свабода дорага,
падымайцеся на ворагаў,
на катаў!

Пушча змрочная, высокая,
недаступная паляна,
будзь ты могільнікам ворагам,
стань прыстанішчам для сокалаў —
партызанаў.

Век жывым звяр'ю не вырвацца
і ад помсты не схавацца.
Нашы сілы растуць, шырацца, —
над Дзвіной стаім, над Прыпяццю
на варце.

Клубамі чорнымі дым віўся,
ўгрызаўся ў вочы і ў раллю.
Мы адступалі, падпаліўшы
свае сядзібы і зямлю.

Каб там, дзе завітае вораг
або яго заблудзіць конь, —
бурлілі рэкі і азёры,
і помсты палымнеў агонь.

I ўсюды ў полі і ў акопах
фашысцкіх гадаў і іх зрок
душыў, сляпіў гарачы попел,
магільны замятаў пясок.

Настане дзень баёў апошніх.
Мы адступілі, каб было