Можна боль заглушыць і суцішыць вялікае гора,
Можна жыць у разлуцы,
далёка ад родных прастораў,
Аднаго не забыць, аднаго у душы не закрэсліць —
Гэта нашу нянавісць, якую праз бой мы пранеслі.
Тут спалучана ўсё: ярасць грому і гнеў бліскавіцы,
I найлепшыя мары, і сны, і празрыстасць крыніцы.
Ты, нян
Дзесьці жаўра ў небе цінькае,
Я ж у смерці на краю
Басаногае дзяцінства
На іржышчы пазнаю.
З прагавітымі вачыма,
Як галодныя гракі,
Дзеці, родам з той, Айчыннай,
У полі лушчаць каласкі.
Кладу руку на галаву дзіцяці —
На лёгкі адуванчык залаты:
Хай адчувае і ў маім паглядзе
Святло і ўсеабдымнасць дабраты.
Мая далонь — памірскія цвярдыні,
Шыракаплынных бурных рэк выток,
Зіхотлівая неабдымнасць сіні,
Дзе і пад ветрам не трымціць лісток.
Шурпатая, як дзедаўскія жорны,
Лагодная, як звільгатнелы лёс,
Яна адпрэчыць можа прывід чорны
I — падарыць малому ясны лёс.
А як ішоў дадому тата
З атрада —
Чуў я за вярсту.
Казаў, бывала, сумнавата,
Што гледзячы на лес расту...
Мне памяць
I дагэтуль паліць
Па-партызанску кемны ўрок:
— Адзінка —
Бачыш гэты палец,
Якім я цісну на курок...
З лагодным паўтараў дакорам:
— Навуку, шалапай,
Ляйцай.
«А» —
Слуп з падпорай,
На каторым
Павешаны быў паліцай...
Пракуранага пальца порух,
Пажарышч незлiчоныя сляды,
Ў лясах снарады, гiльзы, порах, мiны,
Дзiцячыя галодныя гады,
Нялёгкiя ваенныя ўспамiны.
Дзяцiнства нас пазбавiла вайна,
Хаця для шчасця ў свет прыходзяць дзецi,
Шмат лёсаў ўшчэнт знявечыла яна.
А колькi войн iдзе на белым свеце!
Не выйшаў ты і ў гэты раз
Мяне спаткаць, паднесці рэчы...
Ля весніц, толькі зноў твой вяз
Крануў галінкамі за плечы.
Ты мне не падасі рукі,
Глядзіш удаль з-пад шкла партрэта.
Ці бачыш, вырас сын які?
Скажы хоць слова для прывета.
А я... чакаў з усіх дарог
Цябе ў сорак чацвёртым... летам
Калоны ні адной не мог
Я прапусціць з ахапкам кветак.
Пасляваеннае маленства
Мне будзе помнiцца заўжды,
Пазнаў я голаду шаленства,
Ў вадзянцы лёд замест вады.
Каб ў печы запалiць, сагрэцца,
Жар беглi ранкам пазычаць,
Адзенне – як калi прыйдзецца,
Газоўка, кнiжкi каб чытаць.
Запалкi ёсць i ўдосталь ежы,
I электрычнасць, i цяпло,
Былое адышло за межы,
Але яно усё ж было.
Хлапчук страляе з аўтамата,
Старанна цісне на курок.
Падняў угору рукі тата
І ціха хіліцца на бок.
Смяецца сын, стралок няспынны,
Пужае гнеўна: – Хэндэ хох!
Ён з задаволенаю мінай
Глядзіць, як бацька споўз да ног.
– Капут! – крычыць. –
Ты мёртвы, татка!
І цісне руляй да зямлі.
За той гульнёй сачыла бабка,
І слёзы па шчаках цяклі.
Рыгору Барадуліну
Сорак пяты.
Незабыўны год сорак пяты...
Маёвыя песні
Пасля шэрых ваенных зім.
О, як мы ляцелі —
Толькі мільгалі пяты —
Насустрач салдатам вусатым,
Насустрач бацькам
жывым.
Мы нават і спаць не клаліся
Без бацькоўскай пілоткі,
Усе ў медалях блішчастых
Хадзілі ў сяброў ля акна.
На ўзгорку пясчаным цвiце жаўтазель -
На брацкай магiле дзяцей партызанскiх.
Стаю i гляджу, як па кветках зiркастых
Блукае маленства далёкага чмель.
Мы разам раслi тут - пад небам адным:
Смяялiся, плакалi, песнi спявалi...
Той смех спапялiлi, той спеў расстралялi,
А плач - уцалеў: ён у сэрцы маiм.