Вершы пра вайну

Дарогай вайсковай,
Пуцінай цяжкою
Прайшоў ён дахаты
Скрозь полымя бою.
Заныла ад болю
Салдацкае сэрца —
Не выпала доля
З каханай сустрэцца.
Ні звонкага саду,
Ні светлай хаціны,
Ні доўгачаканай
Бялявай дзяўчыны.
А толькі вятры
Праімчаліся з плачам,
На вуснах пакінуўшы
Попел гарачы.
Пакляўся наш воін
Тады прад заранкай,
Што прыйдзе дахаты
Ён разам з каханкай.
З той хвілі

Шумела ў прысадах рабіны дарога,
Праводзіла Насця хлапца дарагога.
Яму, маладому,
Пралегла дарожка
Ад роднае вёскі
Ў чырвонае войска,
Ды білася радасна дзеўчыны сэрца —
Праз год па вясне абяцалі сустрэцца.
На месцы растанку на памяць аб мілым
Два клёны маленькіх яна пасадзіла.
Няхай жа з вяснянкай
Сустрэнуць каханка.
Чакала дзяўчын

На беразе Сожа, ля роднае хаты, —
Курган невысокі —
Магіла салдата.
Бярозавым лісцем магіла заслана,
Ляжыць у магіле баец пахаваны.
I сосны, і травы над рэчкаю чулі,
Як хлопца скасілі
Нямецкія кулі.
Ён біўся геройскі, ды выпала пасці
У першае лета варожай напасці.
Гудзелі на Сожы трывожныя хвалі,
Салдаты магілу сябра засыпалі...
I грудзі прыкрылі яму рутай-мятай,

Не са свету, дык пэўна з паўсвету —
I з Архангельска і з Чыты —
У армейскую нашу газету
Прысылалі дзяўчаты лісты.

Лізы, Галі, Ірыны, Валі
(Колькі позіркаў агнявых!)
Не прасілі — патрабавалі
Пазнаёміць з героямі іх.

Па рэдактарскаму загаду
Сто дзявочых лістоў забірай
I пад гул шалёных снарадаў
Дастаўляй на пярэдні край.

Чорным снегам сляпіла вочы,
Калі поўз я праз дым і агонь,

Сівая жанчына стаіць ля крыніцы,
Над ёю плывуць сакавіцкія хмары.
I глянуць жанчына ў крыніцу баіцца,
Баіцца пазнаць нечаканую старасць.

З вялікай вайны гаспадар яе прыйдзе
З тугою па хаце, па жончынай ласцы.
I зморшчыны могуць салдата пакрыўдзіць
Кахаюць да старасці толькі у казцы.

I можа, яе не пазнае сівую,
Абкрадзеным некім сябе ён палічыць.
Ды стукнула сэрца салдаткі: «Жыву я,

Будуць вечна сады расцвітаць,
Белагрудыя ластаўкі лётаць
I дзявочыя ногі таптаць
Залатую лотаць.

Але гэткай вясны і снам
Не прыдумаць ніколі болей, —
Напаіла сягоння вясна
Успаміны болем.

Росы падаюць з ціхіх траў
На мае армейскія боты.
Растрывожыў, усхваляваў
Дрэў і кветак ласкавы дотык.

Думаў — толькі кроў і вайна,
Толькі жорсткія словы і думы.
Адгукнулася раптам яна,

Як глянь: бярозы свечкамі,
Нязманлівым святлом —
Над перакатнай рэчкаю,
Над ціхім азяром.
Юнацтва бессардэчнае
Сплыло, нібы паром,
Над перакатнай рэчкаю,
Над грозным азяром.
Ды родны край баронячы,
Праз жыта, праз ільны —
Усё яшчэ, усё яшчэ! —
Ідзе салдат з вайны.
Ідзе ён цёмнай ночанькай,
Ідзе спякотным днём,
Бо ўсё яшчэ, бо ўсё яшчэ
Планета пад агнём.
Як завіруха белая,

Праз дрот калючы,
Аўчарак іклы,
Да болю сцяўшы дыханне,
Праз варту,
Краты
Яно пранікла
У лагер смерці,
Каханне.

За ім сачылі
I віжавалі.
Ласкавы позірк —
Як здрада.
Яго знішчалі,
Ды выжывала —
He выдай яго паглядам!..

Яна і ён —
Па семнаццаць вёсен,
Вочы —
Вочы сустрэлі.
Пяшчоты ім
Схаваць не ўдалося —
Асуджаны да расстрэлу.

...Здзіралі вопратку з іх
Апантана, —

Начное неба ў задуменні
Ўладанні ціха аглядае,
А месячык-пляткар
Зямны аповед яму бае:
— Там, на зямлі,
Ужо многа год
Дзяўчына-краля
У гэты час
Святочную сукенку апранае,
Выходзіць, зноў цябе вітае.
Зноў зорачку сваю шукае,
Каханага свайго чакае...
Няма нідзе... Усё маўчыць...
І ветрык затаіў дыханне.
Зямля не спіць — і ёй баліць...
Зноў вайна нясе расстанне...

Выйшла я серпам зубчатым
Срэбра калосся крышыць.
Пахла дакучліва мятай,
Я ў жыце знайшла спарышы.
Смехам сыпнулі сяброўкі:
«Ой, сцеражыся глядзі!»
Сноп я вязала, аж змоўклі,
Моцна ж вязала, наўздзіў...
Што ж, каб Васіль тут
на полі
Зносіў за мною снапы, –
Я не ўтуліла б ніколі
Вачэй,
не баялася кпін.

Вочы сінія-сінія...
Косы тугія...
Хтось шчаслівы, як кажуць, дзяўчыну
хрысціў.
Трэба вытаптаць многа дарог,
каб другія
Вочы гэткія,
гэткія косы знайсці.

Пра такіх, пэўна,
казкі складалі ў народзе,
Надзяляючы сотнямі светл

Даўно чакаю я цябе,
Мой родны і адзіны ў свеце,
Калі тужліва вельмі мне
Спыняю позірк на партрэце.

Удумлівы, дасціпны твар,
Нібы ўсё яму вядома,
Глядзіць з усмешкай на мяне
Ласкава, ветліва ці засмучона.

Даўно чакаю я цябе,
Жыву яшчэ надзеяй сёння
Хаця прайшло нямала год,
I сівізна кранула скроні.

Не плачу ноччу па табе,
Ды толькі плачуць радкі вершаў